برگی از دفتر زندگانی آیت‌الله علامه سید احمد مددی دامت برکاته

ولادت و خاندان

آیت‌الله حاج سیداحمد مددی الموسوی دامت برکاته فرزند آیت الله سیدمحمدعلی مددی ره در سال 1330 شمسی (1370 قمری) در نجف اشرف چشم به جهان گشود. جد پدری ایشان آیت‌الله سید علی‌مدد قائینی ره از شاگردان مبرّز نائینی و جد مادریشان آیت‌الله حاج سیدحسین بروجنی اصفهانی از شاگردان آخوند خراسانی بودند و از طرف مادری نیز نوادة آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی قده می‌باشند. ایشان در سال 1335 شمسی به همراه خانواده از نجف به مشهد آمد و در آنجا سکونت گزید.

ورود به حوزه علمیه مشهد

ایشان تا سال یازدهمِ ادبیات را در مدارس کلاسیک مشهد گذراند و پس از آن در سال ۱۳۴۶ به طور رسمی وارد حوزه علمیه مشهد شد. در مشهد مقدمات و بخش اعظم مغنی و سیوطی را نزد ادیب نیشابوری و مقداری از آن‌ها را نزد آقای حجت هاشمی گذراند. مقداری از لمعه را نیز نزد مرحوم پدرش خواند.

هجرت به نجف اشرف

ایشان پس از دو سال تحصیل در حوزه مشهد در اواخر سال 1347 برای ادامة تحصیل راهی نجف اشرف شد و در مدرسة شبریه رحل اقامت افکند و تا سال 1356 یعنی حدود هشت سال در همانجا سکونت داشت. ایشان در نجف یکی دو سال را به سطوح گذراند. مقدار زیادی از لمعتین را نزد سید ابراهیم حجازی و بخشی از سطح را نزد آقای کلباسی خواند و قوانین را نزد آیت‌الله رضازاده خواند.

ایشان در اولین دوره رسائل آقای سید حسن مرتضوی شرکت کرد. برای مکاسب و کفایه از محضر شیخ صدرا بادکوبه‌ای بهره گرفت. بخشی از جلد دوم کفایه را خدمت آقا میرزا علی تقوی، مقرر درس آیت‎الله خویی ره و بخشی از آن را نزد مرحوم مفتی الشیعه گذراند. ایشان همچنین در نجف در درس منطق منظومه سید عباس قوچانی از شاگردان مرحوم سیدعلی‌آقا قاضی شرکت می‌کرد.[1]

اساتید درس خارج نجف

آیت‌الله مددی پس از اتمام دروس سطح به درس خارج پرداخت و در فقه و اصول بیش از همه از محضر آیت‌الله خویی ره و به مدت هشت سال بهره برد و از شاگردان آخرین دورة اصول ایشان بود. ایشان یکی دو سال نزد شوهرخالة خود، آیت‎الله سیدحسن بجنوردی ره فقه و اصول خواند. ایشان همچنین در نجف حدود سه چهار ماه، در درس امام خمینی ره شرکت کرد و اواخر مکاسب تا قسمت قبض و خیارات را نزد ایشان خواند. آیت‌الله سیدعلی سیستانی دام ظله نیز از دیگر اساتید ایشان در نجف اشرف بود که در آن هنگام سابقة تدریس خارج ایشان به حدود بیست سال می‌رسید. آیت‌الله سیستانی یک درس خصوصی حاشیه بر عروه داشته که با حضور سه نفر از جمله آیت‌الله مددی، حاج شیخ مهدی مروارید مشهدی و فرد سومی به نام آقاسید حبیب برگزار می‌شد. این درس در همة ایام تعطیل بجز 21 رمضان و روز عاشورا برقرار بود. آیت‌الله مددی بیش از سه چهار سال در این درس ـ که همراه با نوآوری‌های رجالی ایشان نیز بود ـ شرکت کرد و عامل اصلی پیشرفت خودشان را در مداومت بر درس آیت الله سیستانی می‌دانند.

ایشان جلد سوم وسائل الشیعة را به‌تنهایی نزد فقیه و رجالی بزرگ عصر، آیت‌الله سید محمدعلی ابطحی ره از شاگردان آیت‌الله بروجردی ره خواند و در بحث‌های سندی و رجالی از ایشان استفاده کرد و به ایشان ارادت خاص داشت و از ایشان به بزرگی یاد می‌کند.[2]

تدریس در نجف

آیت‌الله مددی دام ظله از همان بدو ورود به نجف، به تدریس ادبیات عربی پرداخت و کم‌وبیش همه کتب نحوی مثل سیوطی، شرح اشمونی و شرح ابن هشام بر الفیه ابن مالک، مُطوَّل و بخشی از باب اول و باب چهارم مغنی را تدریس کرد و درس ایشان با استقبال شدید طلاب مواجه شد و از همان زمان زبانزد طلاب شد. پس از آن تدریس منطق، معالم و کفایه را آغاز کرد که این دروس استمرار نیافت چون ایشان به قصد ازدواج به ایران بازگشت. ایشان با نوه دختری آیت‎الله شاهرودی بزرگ ره ازدواج کرد. آقا سیدمحمدتقی اردبیلی، پدرزن ایشان، داماد دوم آیت‎الله شاهرودی بزرگ بود. ایشان در سال 1358 مجدداً به نجف اشرف بازگشت ولی پس از به‌جاآوردن سفر حج دوباره به ایران بازگشت و برای پیگیری درس و بحث ساکن قم شد.

تدریس در حوزه قم

آیت‌الله مددی پس از سکونت در قم مدتی به درس شیخ مرتضی حائری ره رفت و با ایشان رفاقت نزدیکی داشت. به علت تقویت پایه‌های علمی ایشان در نجف اشرف، ایشان استفادة علمی چندانی از دیگر اساتید قم نبرد و از همان بدو ورود به حوزة علمیه قم به مدت پنج شش سال به تدریس سطوح پرداخت و همزمان وسایل ‌الشیعه را به عنوان برزخی میان سطح و خارج می‌گفت. ایشان از سال 1367 خارج فقه و اصول را آغاز کرد. دورة اول خارج اصول ایشان در سال 1381 به پایان رسید و پس از آن دورة دوم خارج اصول را آغاز کرد که هنوز نیز ادامه دارد و در بحث تعارض ادله‌اند. ایشان در فقه، تاکنون کتاب‌های طهارت، صلات، زکات، خمس، انفال، صوم، حج، نکاح، طلاق، مکاسب، محرمه و بیع را تدریس کرده‌اند که کتاب نکاح ایشان بیش از ده سال و مکاسب محرمه‌شان بیش از 12 سال طول کشیده است. ایشان همچنین چندین دوره خارج عروه را در بحث‌های خصوصی درس گفته است. هر ساله بیش از 200 تن از فضلای حوزه به صورت مستقیم و غیرمستقیم در درس‌های فقه و اصول ایشان شرکت می‌کنند و ایشان تاکنون چندین نسل از طلاب و فضلا را پرورش داده‌اند.

ایشان متأسفانه اثر قلمی خاصی را به سرانجام نرسانده‌اند ولی مجموعه‌ای از مباحث حدیثی، رجالی، تاریخی و فقهی، اصولی ایشان تحت عنوان نگاهی به دریا توسط مؤسسه کتابشناسی شیعه چاپ شده است. جلد دوم و سوم این مجموعه نیز با نظم و تفصیل بیشتر تدوین شده است که امیدواریم به‌زودی نهایی و روانة بازار نشر شود. مجموعه مباحث غنا و موسیقی ایشان نیز تدوین شده است که مراحل پیش از انتشار را می‌گذراند. مجموعه‌ای از مباحث و مقالات و پرسش‌ها و پاسخ‌های ایشان نیز به صورت مجازی و در سایت اختصاصی ایشان به آدرس: (ostadmadadi.ir) در دسترس علاقمندان قرار دارد.

امید که جامعة حوزوی و دانشگاهی ما هر چه بیشتر با این دریای علم و اخلاق و میراث‌دار حوزه‌های نجف، مشهد و قم آشناتر شوند و از برکات وجودی ایشان بهره‌مند شوند.