رویکرد کتاب‌شناختی در بررسی حجیت خبر ـ بخش اول

متن حاضر، صورت مکتوبی است از مباحث استاد ارجمند آیت‌الله سید احمد مددی موسوی که در شکل یک گفتگو تنظیم شده است. بخشی از این متن، حاصل چند جلسه گفتگوست که در بهار سال ۱۳۸۳ ش صورت گرفته؛ بخشی دیگر چکیده مباحثی است که استاد در جلسات خصوصی خود در باب کتابشناسی متون حدیث، از بهار ۱۳۸۵ تا پاییز ۱۳۸۷ ش، مطرح کرده‌اند؛ و بخشی دیگر ... ادامه مطلب

رویکرد کتاب‌شناختی در بررسی حجیت خبر ـ بخش پنجم

اینک به بحث بازسازی میراث کهن حدیث شیعه بپردازیم. مصادر اولیه حدیث شیعه را چگونه طبقه‌بندی می‌کنید؟ آیا ما از اهل بیت اثر مکتوبی که تألیف و تدوین خود ایشان باشد، می‌شناسیم؟ ... ادامه مطلب

رویکرد کتاب‌شناختی در بررسی حجیت خبر ـ بخش چهارم

شما مبانی رجالی خود را در درس خارج فقه، بر پایه همین تحلیل فهرستی بنا نهاده‌اید و در بررسی احادیث و در نهایت استنباط احکام فقهی تحلیل فهرستی را کاملاً دخالت می‌دهید. پرسش جمع کثیری از فضلا ـ هنگامی که از تحلیل فهرستی احادیث با آنان سخن می‌‌گوییم ـ این است که اکنون که ما کتاب‌ها و مصادر اولیه ... ادامه مطلب

رویکرد کتاب‌شناختی در بررسی حجیت خبر ـ بخش دوم

به بحث تحلیل کتاب‌شناسی نزد علمای قدیم شیعی بازگردیم. گفتید که تحلیل فهرستی در میان شیعه به سبب وجود نوشتار و اثر تألیفی، شایع شد. به دنبال آن اشاره کردید که نوع نگارشی فهرست‌نگاری ـ که امروزه می‌توان از آن به کتاب‌شناسی تعبیر کرد ـ به جهت همین تحلیل فهرستی در میان شیعه پدید آمد. خوب است که نخست از تفاوت کتاب‌های فهرست با کتاب‌های رجال بگویید تا پس از آن به بحث‌های بعدی بپردازیم. ... ادامه مطلب

رویکرد کتاب‌شناختی در بررسی حجیت خبر ـ بخش سوم

اکنون که زوایای تحلیل فهرستی نزد علمای قدیم شیعی تا ‌اندازه‌ای شناخته شد، به تغییر نگرش علمای امامیه و گرایش آنان به تحلیل رجالی ـ به گونه‌ای که تحلیل فهرستی حدیث به کلی کنار نهاده شد ـ در تاریخ حدیث‌شناسی و فقه شیعه ... ادامه مطلب

طرح‌هایی برای بازسازی و بهسازی علم اصول (1)

مطالب این مقاله برگرفته از مطالبی است که استاد علامه حضرت آیت الله سید احمد مددی دامت برکاته در ضمن جلسه سی و هشتم از درس خارج فقه مکاسب محرمه، در تاریخ 1-10-94 در مسألة اخذ اجرت بر واجبات مطرح کرده‌اند. البته حضرت استاد در باب این موضوع طرح‌های و دیدگاه‌های متعدد دیگری هم دارند که به خواست خدا در مقالات دیگر تقدیم خواهد شد. کاظم دلیری ... ادامه مطلب

فضاهای هفتگانه در طرح مباحث اصولی (1)

مطالب این نوشتار برگرفته از مباحثی است که استاد معظم حضرت آیت الله سید احمد مددی الموسوی دامت برکاته در درس خارج فقه مکاسب محرمه در خلال جلسات 38-41 از سال تحصیلی 94-95 و به مناسبت مسألة اخذ اجرت بر واجبات ایراد کرده‌اند.
حضرت استاد در بخش اول هفت فضای متصور برای طرح مباحث اصولی را معرفی می‌کند که با تأمل در کلمات اصولیان شیعه و سنی متقدم و متأخر به دست می‌آید و عبارتند از: 1. فضای تبدیل ارادة تشریعی به تکوینی، 2. فضای فهم عرف عام، 3. فضای رابطة عبد و مولا، 4. فضای دلالت لفظی، 5. فضای کلامی، 6. فضای فلسفی و 7. فضای قانونی. سپس با تطبیق این فضاها بر مسألة اجتماع امر و نهی، این فضاها را بهتر می‌شناساند و در بخش سوم نیز به نقد و بررسی میزان کارآیی این فضاها در اصول می‌پردازد و در نهایت نیز نتیجه‌گیری می‌کند.
در میان این فضاهای هفتگانه ایشان اهتمام و ارزش خاصی برای فضای قانونی قائل است که تاکنون کمتر بدان توجه شده است، ازاین‌رو ایشان ابعاد گوناگونی از آن را تشریح می‌کند. ایشان بازتدوین اصول را بر اساس نظام قانونی می‌داند که از ادبیات قانونی، روح قانون و فضای قانونی تشکیل شده است. ایشان در ادامة این مباحث و در بیش از ده جلسه زوایای گوناگونی از فضای قانونی را بیان کرده‌اند که در این مقالة کوتاه مجال طرح همة آن مباحث نیست و انشاء الله آن‌ها را در مقالة مستقل دیگری تقدیم خواهیم کرد.
طبیعی است برای اعطای ساختار مقاله به مباحث فوق، ضمن تلاش و تأکید بر رعایت امانت در نقل عبارات و صحت استناد به استاد، ویرایش‌های ادبی، متنی و ساختاری متعددی در آن صورت گرفته است. گفتنی است: در جمع‌بندی و تلخیص مطالب مندرج در این مقاله نیز بیشتر از بیانات خود استاد استفاده شده است. از خداوند منان طول عمر و دوام برکات علمی ایشان را خواهانیم.
کاظم دلیری
kd1356@gmail.com
بهمن‌ماه 1395
... ادامه مطلب

نگاهى به خاستگاه‏ها و علل پیدایش علم اصول

بسم الله الرحمن الرحیم. الحمدلله رب العالمین وصلى الله على محمد و آله الطاهرین. این دو بحث در عین ارتباط، از همدیگر مستقلند. در این زمینه دو دسته مسائل و دو سنخ بحث وجود دارد. یک شکل بحث در مسائل کلى علم اصول است که در آن ریشه‏ها، زیربناها، فلسفه‏ها و نیز ادوار علم اصول بررسى مى‏شود. گاهى این امور را داخل در مباحث «فلسفه اصول» مى‏دانند ... ادامه مطلب