علاقه و محبت امام موسي کاظم(ع) به امام رضا (علیه السلام)

 مرحوم شيخ صدوق رحمت الله عليه در كتاب شريف عيون اخبار الرضا (عليه السلام) از مفضل نقل مي‌كند كه گفت: خدمت حضرت موسي بن جعفر (عليه السلام) رسيدم آن حضرت فرزندش علي (عليه السلام) را به دامن گرفته بود ، مي‌بوسيد و گاهي بر شانه مي‌گذاشت و گاهي در بر مي‌گرفت و مي‌فرمود:

 ما أطيب ريحك ، وأطهر خلقك ، و أبين فضلك .

چقدر نيكو و معطر است بوي تو ، و چه پاكيزه است اخلاق تو، و چه روشن و ظاهر است برتري و فضيلت تو .

عرض كردم : فدايت شوم ، به قدري اين فرزندت را دوست دارم و محبّت او در دلم قرار گرفته است كه هيچ كسي را جز خودت آن قدر دوست ندارم . به من فرمود :

اي مفضل ! مقام و منزلت او نسبت به من مانند مقام و منزلت من نسبت به پدرم است

ذُرِّيَّةً بَعْضُهَا مِنْ بَعْضٍ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ . (آل عمران /34 ) .

ذريه‌اي هستند كه بعضي از آن‌ها از بعضي ديگر فضائل و كمالات را به ارث مي‌برند ، و خداوند شنوا و دانا است .

عرض كردم : آيا او بعد از شما امام و پيشوا و فرمانروا است ؟

فرمود :

نعم ، من أطاعه رشد و من عصاه كفر .

بلي ، هر كه او را اطاعت كند راه را يافته است و به سعادت رسيده است ، و هركه او را نافرماني كند بي‌راه رفته و كافر گشته است .

(عيون اخبار الرضا عليه السلام : 1/26 ح28 و بحار الانوار : 49/ 20 ح26 و القطرة من بحار مناقب اهل اللبيت ، علامه مستنبط : ج۱/ ح۴۳۵) .

رفتار امام رضا عليه السلام با مردم

امامان با مردم نشست و برخاست داشتند و در تعاملات اجتماعي به نيكوترين صورت با آنان برخورد مي‌نمودند. اين سيره چنان نيكو بود كه با الگو قرار دادن آنان ما مي‌توانيم روش صحيح برخورد اسلامي با افراد گوناگون را بياموزيم.

با بررسي آِيات در مي‌يابيم برخورد با انسان‌هاي مختلف بايد هماهنگ و متناسب با روحيه آنها باشد خداوند عزوجل در قرآن فرموده است:

"محمد رسول الله والذين معه اشداء علي الكفار رحماء بينهم"؛ محمد فرستاده خداست و كساني كه با او هستند در برابر كفار سخت و شديد و در ميان خود مهربانند.

در آيه ديگري چنين فرموده:

"يا ايها النبي جاهد الكفار و المنافقين و اغلظ عليهم"؛ اي پيامبر با كافران و مجاهدان جهاد كن و بر آنها سخت بگير.

از اين آيات چنين نتيجه‌گيري مي‌شود كه برخورد قرآن و اسلام با انسان‌هاي مختلف فرق مي‌كند. در بعضي جاها دستور به برخورد نيك و پر محبت مي‌دهد، «با مردم سخن نيك بگوييد» و در جاي ديگر دستور به برخورد ميانه مي‌دهد: «محمد فرستاده خداست و كساني كه با او هستند در برابر كفار سرسخت و شديد و در ميان خود مهربانند.»

امام رضا عليه السلام به عنوان اسوه كانون مهر و عاطفه نسبت به بندگان خدا بود. در زيارت آمده است: السلام علي الامام الرئوف؛ (سلام بر امام و پيشواي با رافت و مهربان) اين لقبي است كه از طرف خداوند به ايشان داده شده است. ايشان بيشترين محبت و مهرباني را نسبت به مردم و اهل خانه و خدمت گزارانشان داشتند. در روزي كه ايشان مسموم شدند و در آن روز به شهادت رسيدند بعد از اين كه نماز ظهر را خواندند به فردي كه نزديكشان بود فرمودند: مردم (منظور اهل خانواده كاركنان و خدمتگزارانشان بودند) غذا خورده‌اند؟ آن فرد جواب داد: آقاي من  در چنين وضعيتي كسي مي‌تواند غذا بخورد؟ در اين لحظه كه امام عليه السلام متوجه مي‌شوند كسي غذا نخورده، مي‌نشينند و دستور آوردن سفره‌اي را مي‌دهند همه را سر سفره دعوت مي‌كنند و آنها را يكي يكي مورد محبت قرار مي‌دهند.

ايشان در جايي كه مربوط به شخص خودشان بود بزرگ‌ترين گذشت‌ها، عالي‌ترين ايثارها و بيشترين محبت را نسبت به ديگران داشتند. رفتار عملي امام رضا عليه السلام نشانه انساني كامل و نمونه است كه هيچ علاقه‌اي به دنيا و ظواهر آن ندارد.

اگر فردي حتي كوچك‌ترين خدمتي براي امام رضا عليه السلام انجام مي‌داد، ايشان نهايت تشكر و قدرداني را به جا مي‌آوردند و حتما خدمت آن فرد را جبران مي‌نمودند. آن حضرت به مستضعفان و گرفتاران توجه خاصي مي‌كردند، اگر آنها گرفتاري و ناراحتي داشتند، سعي مي‌كردند مشكل آنان را حل كنند. زياد بودند افرادي كه در سايه ياري رساني‌هاي امام عليه السلام به خيري دست يافتند.