دستهبندی مقالات
جدیدترین مقالات
مقالات تصادفی
مقالات پربازدید
جدیدترین مقالات
- مقالات حوزوی » مروری بر حیات علمی آیت الله سید احمد مددی دامت برکاته
- مقالات تاریخی » قیام یزید علیه حکومت امام حسین علیهالسلام یا قیام امام علیه حکومت یزید؟!
- مقالات حوزوی » شیوة استنباط فقهی آیتالله بروجردی در گفتگو با آیت الله سید احمد مددی
- مقالات رجالی ـ فهرستی » هیئت جعلی رساله حقوق امام سجاد(ع) و عدم جعلی بودن مفردات آن
- مقالات فقهی ـ حقوقی » ظرفیت «فقه ولایی» در نیازهای حکومتی مغفول مانده است/ اثرگذاری فقه ولایی بر مباحث اصول
- مقالات رجالی ـ فهرستی » ورود رساله جعلی ذهبیه به اسانید شیعه
- مقالات حوزوی » شیوه استنباط فقهی و سیره عملی آیتالله بروجردی
- نکات دروس خارج اصول فقه » محمد بن قیس
- نکات دروس خارج اصول فقه » مشکلات ما در علم رجال
- نکات دروس خارج اصول فقه » اصول قاعده اصل
مقالات تصادفی
- مقالات رجالی ـ فهرستی » حدیث رفع به سند کتاب توحید و خصال
- نکات دروس خارج فقه » نقل از مصدر
- نکات دروس خارج فقه » خصوصیات فضل
- مقالات رجالی ـ فهرستی » حجیت تعبدی خبر چیست
- مقالات رجالی ـ فهرستی » اختلاف کوفه با قم و بغداد
- مقالات رجالی ـ فهرستی » نقل اجلاء از مجهول
- نکات دروس خارج اصول فقه » اجماع در بغداد 4
- نکات دروس خارج اصول فقه » منظور از رفع در حدیث رفع
- مقالات رجالی ـ فهرستی » فقه ـ الرضا
- مقالات رجالی ـ فهرستی » تعویض_سند تعلیق_الاجازات_علی_الاسانید احمد_بن_محمد_بن_یحیی_العطار مشایخ_الاجازه
مقالات پربازدید
- مقالات حوزوی » بررسی شیوهی استنباط فقهی و سیرهی عملی آیتالله بروجردی
- مقالات حدیثی » اعتبار توقیع مبارک «أما الحوادث الواقعة»
- مقالات فقهی » «لهو، لعب و لغو»
- مقالات تاریخی » از شیخ بهایی توقع بیشتری بود
- مقالات رجالی ـ فهرستی » جایگاه علمی فضل بن شاذان و رساله علل الشرایع ایشان
- مقالات تاریخی » موقعیت شیخ انصاری در تاریخ علوم دینی
- مقالات فقهی » استناد فقهی به (تحف العقول)در بوته نقد و بررسی
- مقالات اجتماعی » «نگاهی به دریا» مقالات و مباحث آیتالله سید احمد مددی موسوی
- مقالات حدیثی » تدوين حديث-1 و2
- مقالات اجتماعی » برخی از روایات پوشش و حجاب را نمی فهمیم!
1. اصولاً تاریخ فقه شیعه این طور است که در دورانی که نصوص و روایات بود به نصوص برمیگشتند و کمکم در فقه شیعه انتقال به فقه پیدا شد. احتمالاً از قرن 3 به بعد (سالهای 230) دوران انتقال از نصوص به فتاوا بود که روایات را تغییر دهند و متون فقهی بنویسند. این رویّه تا یکی دو قرن ادامه پیدا کرد و «فقه الرضا» و «مقنع» و «هدایه» و «رسالۀ شرائع» علیّ بن بابویه (پدر مرحوم صدوق) از کتب خوب این دوراناند. بهتدریج کتبی مثل «نهایه» و «مقنعه» و «کافی» ابوالصلاح نوشته شد که قدری سروسامان فقهی به کتب دادند و پس و پیش کردن در عبارات را داشتند. «مبسوط» شیخ سبک کار را عوض کرد؛ یعنی روی فقه تفریعی اهل سنت رفت و سبک را از آنها گرفت و بر اساس فقه شیعه تالیف کرد. بعدها تقریباً شکل نهایی و مرتبتر این کار در قرن 7 در «شرایع» و کتب علّامه صورت گرفت که نوعی جمع بین فتاوایی بود که از نصوص گرفته شده بود و برخی فروعی که شیخ در «مبسوط» آورده بود. به این ترتیب کتابهای فقهی شکلی منسجم و مرتب پیدا کردند و تجمیعی شد بین فقه روایی و ماثور و فقه تفریعی ما.
حتی اهل سنت هم تا جایی که من میدانم تقسیم فقه به عبادات و عقود و ایقاعات و احکام (مشتمل بر ارث و غصب و دیات و قصاص و...) را که در «شرایع» هست ندارند. کتبی که بعد از صاحب «شرایع» آمدند تقریباً همین شکل را دارند و بر خلاف «نهایه» کتاب «شرائع» محور بحث و تحشیه قرار گرفت.
2. عظمت شیخ مفید و شیخ طوسی جوری بود که در مواردی که در روایات واضح نبود و مخصوصاً در مواردی که روایت نداشت فتاوای شیخ تاثیرگذار بود. علما در این وسط مقلد شیخ بودند و طبعاً نوعی ارتکاز فقهی در 200 سال بعد از شیخ در شیعه پدید آمد که در کتب علّامه به شکل «اجماع» ظاهر شد. بعد از علّامه عدهای شروع به مناقشه در این دعاوی اجماع کردند. یا اگر روایت صحیح تلقی شده بود شروع کردند به بررسی اینکه آیا صحیح است یا نه؟ و یا اینکه این روایت در کجا آمده؟ «جامع المقاصد» مرحوم کرکی و بعد شهید ثانی در این جهت خیلی مؤثرند و از همه قویتر در این زمینه محقق اردبیلی است که غربالگری شدیدی را در فقه شیعه شروع کرد، ولی متاسفانه روش ایشان خیلی پیگیری نشد. بعد از ایشان اخباریها بودند و اصولیین بعد از اخباریها انصافاً خیلی زحمت کشیدند تا هم آثارشان تحقیقی باشد و هم اینکه اشکالات اخباریها بر ایشان وارد نباشد و تقریبا میتوان گفت: «جواهر» رشدیافتۀ این مرحله است.
3. تلقی اصحاب هم مختلف است. اگر سید مرتضی تعبیر به اجماع و یا تلقی به قبول میکند این به نظر ما در زمان بین «فقه الرضا» تا ایشان پیدا شده و اگر علّامه میگوید «اجماع»، از زمان شیخ تا ایشان پیدا شده. ما بهجای بررسی حجیت اجماع دنبال این رفتیم که ببینیم مدعی اجماع کیست. با معلوم شدن ریشۀ اجماعات علامه معلوم میشود که آیا اجماعات ایشان حجت است یا نه. تاثیر اینکار در نحوۀ ورود و خروج در بحث است.
4. نحوۀ بحث فقهی مرحوم آقای خویی این طور است که گویا مستقیماً حدیث را از امام (ع) شنیدهاند و زیاد به آراء دیگران کار ندارند، اما مرحوم آقای بروجردی تعبیر «اصول متلقّاة» را آوردند؛ یعنی متون فقهیای که مستقیماً از روایات گرفته شده. لکن ما اینها را محدَّد کردیم و نکات فنیاش را گفتیم. (حضرت آیت الله استاد حاج سید احمد مددی الموسوی ، خارج فقه ۱۳۹۷/۱۰/۸)
#فقه
#تاریخ_فقه
#تاریخ_فقه_شیعه
#اجماع
#اصول_متلقاه
#سید_مرتضی
#علامه_حلی
#اجماع_در_کلمات_سید_مرتضی_و_علامه